දේශගුණ වෙනස් වීම හමුවේ වෙරළබඩ තෙත්බිම් ආරක්ෂා වීමට නම්

ජගත් පරිසර පුවත් 281 - 19.09.2018

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
විදුසර, 19.09.2018, පි. 3 (Vidusara)

දේශගුණ වෙනස් වීම හමුවේ වෙරළබඩ තෙත්බිම්වලට ඇති විය හැකි තර්ජනය පිළිබඳව සිදුකරන ලද නවතම අධ්‍යයනයකට අනුව ලෝකය පුරා පිහිටා ඇති වෙරළබඩ තෙත්බිම් අතරින් 30%ක් පමණ ප‍්‍රමාණයක් 2100 වර්ෂය වන විට අහිමි වීමේ අවදානමක් ඇත. එ් එම තෙත්බිම්වලට ගොඩබිම දෙසට ව්‍යාප්ත වීමට අවකාශයක් නොමැති තත්ත්වයක් හමුවේ එ්වා ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ප‍්‍රමාණවත් පියවරක් නොගතහොත්ය. එයට හේතුවන්නේ මිහිතලය උණුසුම්වීම හා වෙරළබඩ ප‍්‍රදේශ ජලයෙන් යට වීම නිසා ඇතිවන තර්ජනයයි. උදම් වගුරු, කඩොලාන වැනි විවිධාකාර මෙම වෙරළබඩ තෙත්බිම් ආරක්ෂා කරගැනීමට හැකි මූලික ක‍්‍රමය වන්නේ එ්වා ගොඩබිම දෙසට ව්‍යාප්ත වීමට අවස්ථාවක් පැවතීමය. එ් සඳහා වෙරළබඩ තීරයේ මානව යටිතල පහසුකම් තැනීම බලපාන අතර එ්වා 21 වන සියවස ඇතුළත සැලකිය යුතු තරමින් වෙනස් වනු ඇති බවක් අපේක්ෂිතය.

ජගත් මට්ටමෙන් මෙම අධ්‍යයනය සිදුකර ඇත්තේ ප‍්‍රාදේශීය දත්ත යොදාගනිමින් එ්වා තෙත්බිම්වලට බලපාන ආකාරය සංසන්දනය කිරීමෙනි. වෙරළ ප‍්‍රදේශයේ උස, උදම් මට්ටම, අවසාදිත තැන්පත් වන වේගය, වෙරළබඩ ප‍්‍රදේශයේ ජනගහනය හා මුහුදු මට්ටම ඉහළ යෑම පිළිබඳ තක්සේරු කිරීම් මෙසේ යොදාගෙන ඇති දත්ත අතර වෙයි. මෙම දත්ත යොදාගනිමින් අදාළ වෙරළබඩ තෙත්බිම්වල තැන්පත්වන අවසාදිත ප‍්‍රමාණය හේතුවෙන් මුහුදු මට්ටම ඉහළ යන ප‍්‍රමාණය හා සමානව තෙත්බිම්වල උන්නතාංශය ඉහළ යා හැකිද යන්න හෝ තෙත්බිම්වලට ගොඩබිම අභ්‍යන්තරයට ව්‍යාප්ත වීමට අවස්ථාවක් තිබේද යන්න සලකා බලා ඇත.

මෙම අධ්‍යයනයේදී වඩාත් ප‍්‍රාදේශීය වශයෙන් වැදගත්වූ දත්ත යොදාගෙන ඇති බැවින් පෙර පැවැති ගණනය කිරීම්වලට වඩා නිවැරදී ගණනය කිරීම් මෙහිදී ලැබී ඇති බව පර්යේෂකයන්ගේ අදහස වෙයි. මින් පෙර තිබූ ගණනය කිරීම් සමහරකින් වෙරළබඩ තෙත්බිම්වලින් 90%ක් පමණ අහිමි විය හැකි බව දක්වා තිබූ අවස්ථාද ඇත. එහෙත් මෙම නව පර්යේෂණය මගින් පෙන්වා දෙන්නේ වෙරළබඩ තෙත්බිම් අතරින් විශාල ප‍්‍රමාණයක් අහිමි වීම වළක්වා ගත හැකි බවයි. එ් එම තෙත්බිම්වලට ව්‍යාප්ත විය හැකි අතිරේක අවකාශයක් සකස් කිරීම සඳහා අනුහුරු වීමේ විසඳුම් හඳුන්වා දීම් මගින් වෙරළ සම්පත් කළමනාකරණය හරහා පියවර ගැනීමෙනි. (මූලාශ‍්‍රය: Nature, DOI: 10.1038/s41586-018-0476-5)