වායු දූෂණයේ සෞඛ්‍ය බලපෑම පෙන්වන අධ්‍යයන තුනක්

ජගත් පරිසර පුවත් 278 - 29.08.2018

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර, 29.08.2018, පි. 3 (Vidusara)

වායු දූෂණය නිසා ඇතිවන විවිධ අහිතකර බලපෑම් අතර සෞඛ්‍ය බලපෑම් ප‍්‍රධාන වේ. මේ පිළිබඳව කරුණු දක්වන අධ්‍යයන කිහිපයක් පසුගියදා ප‍්‍රකාශයට පත්විය.

පළමු අධ්‍යයනයෙන් පෙන්වා දී ඇත්තේ හෘද රෝග සඳහා වායු දූෂණය බලපාන ආකාරයේ බරපතළ බවයි. ඊට අනුව, වායු දූෂණය නිසා ලෝකයේ වාර්ෂිකව ඇති වන මිලියන 4ක් පමණ මරණවලින් 60%ක් පමණ ඇති වන්නේ හෘද්වාහිනී පද්ධතිවල රෝග නිසාය. වායු දූෂණය නිසා ඇති වන හෘද රෝග පිළිබඳව සිදුකරන ලද විමර්ශනයකදී මේ බව හෙළි වී ඇත. මේ සඳහා අංශුමය ද්‍රව්‍ය (particulate matter) සැලකිය යුතු බලපෑමක් සිදුකරන බවද හෙළි වී ඇත. විශේෂයෙන් ඉතා සියුම් අංශුමය ද්‍රව්‍ය මේ සඳහා බලපෑමක් ඇතිකරයි. (European Heart Journal, DOI: 10.1093/eurheartj/ehy481)

වායු දූෂණය නිසා ඇතිවිය හැකි තවත් සෞඛ්‍ය හානියක් සම්බන්ධව තවත් අධ්‍යයනයකින් වාර්තා වී ඇත. එ් අනුව, වායු දූෂණය හේතුවෙන් වකුගඩු ආබාධ ඇති විය හැකිය. ඇමරිකාවේ වෛද්‍ය ගාස්තු සඳහා කළ ඉල්ලූම් හා වාතයේ ගුණාත්මක භාවය පිළිබඳව සමාලෝචනය කිරීමෙන් මේ කරුණු හෙළි වී ඇත. එහිදී හෙළි වූ පරිදි වකුගඩු රෝගය හා PM 2.5 කාණ්ඩයේ සියුම් අංශුමය ද්‍රව්‍ය සාන්ද්‍රණය අතර ධන සහසම්බන්ධයක් තිබිය හැකි බව පෙන්වාදී ඇත. වාතයේ ගුණත්මක තත්ත්වය ඉහළ ප‍්‍රදේශවලට වඩා දූෂිත වාතය ඇති ප‍්‍රදේශවල වඩා වකුගඩු රෝගීන් ඉහළය. එසේම මේ සියුම් අංශුමය ද්‍රව්‍ය හැරුණුවිට වකුගඩුවලට හානිකරන බැරලෝහද දූෂිතවාතයේ දැකිය හැකිය. (මූලාශ‍්‍රය: PLOS ONE, DOI: 10.1371/journal.pone.0200612)

වායු දූෂණය නිසා මිනිසුන්ගේ ආයු අපේක්ෂාව වසරකින් පමණ අඩු වන බව තුන්වන අධ්‍යයනයේ සඳහන් වෙයි. එ් 2016 වර්ෂය හා සම්බන්ධවය. මෙහිදී රටවල් 185ක PM2.5 කාණ්ඩයේ අංශුමය ද්‍රව්‍යවලට නිරාවරණය වීම හා ඉන්පසුව එය එ් එ් රටට හා ජගත් මට්ටමින් ආයු අපේක්ෂාවට බලපාන ආකාරය අවධානයට ලක්කර ඇත. මෙහිදී පෙනීගොස් ඇති පරිදි ආසියාවේ හා අප‍්‍රිකාවේදී ආයු අපේක්ෂාව වසර 1.2-1.9 අතර ප‍්‍රමාණයකින් අඩු කිරීමට මෙම තත්ත්වය හේතු වී ඇත. එසේම වඩා ගුණාත්මක වායු තත්ත්වයක් පවතින්නේ නම්, මිනිසුන්ගේ ආයු අපේක්ෂාව ඉහළ යන බවද මේ අනුව පැහැදිලිය. (මුලාශ‍්‍රය: Environmental Science & Technology Letters, DOI: 10.1021/acs.estlett.8b00360)