හිපපොටේමස් මරා දැමීමේ සැම්බියානු උත්සාහය

ජගත් පරිසර පුවත් 273 - 25.07.2018

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
විදුසර, 25.07.2018, පි. 3 (Vidusara)

තම රටේ වෙසෙන හිපපොටේමස් සතුන්ගේ ගහනය ඉහළ ගොස් ඇති බැවින් එම සතුන්ගෙන් යම් ප‍්‍රමාණයක් ජයස්මාරක දඩයම් (trophy hunting) ක‍්‍රීඩාව යොදාගනිමින් මරා දැමීමට සැම්බියා බලධාරීන් කළ යෝජනාවක් සම්බන්ධව සංරක්ෂණ අංශවල එතරම් අවධානයකට ලක්ව නැති කරුණකි. මේ යෝජනාව අනුව වර්ෂයකට සතුන් 250ක් පමණ බැගින් මරා දැමීමට යෝජනාව වී ඇති අතර එ් සඳහා දඩයම් කරුවන් සඳහා අවස්ථාව ලබාදීමෙන් ආදායමක් උත්පාදනය අපේක්ෂාවයි. මේ සතුන්ගේ ගහනය වර්ධනය වී ඇති බැවින් ඔවුන් මගින් සෙසු සතුන් අතරද ඇන්ත‍්‍රැක්ස් රෝගය ව්‍යාප්ත වීමේ අවදානමක් තිබීම මේ සඳහා ඉදිරිපත්ව ඇති හේතුව බව පෙනේ. මෙය වනසතුන් අතර බරපතළ තත්ත්වයක් ඇති කළ හැකි රෝග තත්ත්වයකි.

මේ සඳහා යෝජනා වී ඇත්තේ එරට ලූවන්ග්වා නම් ගංගාවේ වෙසෙන හිපපොටේමස් සතුන් දඩයම් කිරීමය. මේ වන විට ලෝකයේ වැඩිම හිපපොටේමස් සතුන් පිරිසක් ජීවත්වන්නේ මේ ගංගාවේ වන අතර, 25,000කට අධික එම ප‍්‍රමාණය ලෝකයේ වෙසෙන හිපෝ සතුන් අතරින් 20%ක් පමණ වෙයි. එය වැඩිම හිපෝ ගහන ඝනත්වයක් ඇති ගංගාවයි.

හිපපොටේමස් යනු විශාල ක්ෂිරපායී විශේෂ අතරින් එතරම් අවධානයකට යොමු වී නැති සත්ත්ව කොට්ඨාසයකි. සිංහයන්, අලින්, ජිරාෆ් හා රයිනෝසිරස් සතුන් තරම් අවධානයකට හිපපොටේමස් සතුන් පත් නොවේ. හිපපොටේමස් සතුන් තෝරා මරා දැමීමට ගෙන ආ යෝජනාව ලෝකයේ අවධානයට එතරම් ලක් නොවූයේ එම නිසා බව ඇතැම් මාධ්‍ය දක්වා ඇත. මේ අතර ඇතැම් සෆාරි ආයතන හිපෝ දඩයම් කිරීම පිළිබඳව දැන්වීම් පළකිරීමටද ගෙන තිබෙයි.

මෙය සංරක්ෂණය සඳහා සාර්ථක පියවරක්ද යන්න මේ වන විට සාකච්ඡුාවට ලක්ව ඇත. හිපෝ සතුන්ගේ ගහනය අධික වී ඇති බවක් ඇතැම් විද්‍යාඥයෝ පිළිනොගනිති. එසේම ක‍්‍රිඩාවක් ලෙස සිදුකරන දඩයම සංරක්ෂණ පියවරක් ලෙස කෙතරම් සාර්ථකද යන්නද මෙසේ සාකච්ඡුාවට ලක්ව ඇති කරුණකි. කෙසේ වෙතත් හිපෝ ගහනය පාලනය සඳහා මේ පියවර සුදුසු බව කියන විද්‍යාඥයින් හා ආයතන ද තිබෙයි. එමෙන්ම වනජීවී සංචාරක ආකර්ෂණයක් ඇති රටක් ලෙස සැම්බියාවේ ප‍්‍රතිරූපයට මෙමගින් ඇති විය හැකි බලපෑමද මෙහිදී අවධානයට ලක්ව තිබෙන කරුණකි. මිට පෙර 2016 වර්ෂයේදිද සැම්බියා රජය මෙම යෝජනාව සාකච්ඡුාවට ගත්තද ඊට එරෙහිව නැගුණු දැඩි විරෝධය නිසා එය හකුලා ගන්නට යෙදුණි.