ගෝරිල්ලන්ගේ මරණ තුන

ජගත් පරිසර පුවත් 261 - 02.05.2018

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර, 02.05.2018, පි. 3 (Vidusara)

අප‍්‍රිකාවේ ජීවත්වන ගොරිල්ලන්ගේ පැවැත්ම තීරණය වන සාධක තුනක් සම්බන්ධව පර්යේෂණයක් මගින් කරුණු අනාවරණය කර තිබේ. එ් අනුව ගොරිල්ලන්ගේ පැවැත්ම පවතිනු ඇත්තේ ගිනි අවි, රෝග හා වෘක්ෂ යන කරුණු මතය. ගිනි අවි යනු දඩයම් කිරීමය. රෝග යනු මේ සතුන් මුහුණ දී ඇති එබෝලා වසංගතයයි. වෘක්ෂ යනු වාසස්ථාන විනාශය නිසා මේ සතුන්ට ජීවත් වීමට අවශ්‍ය ඝන හා අඛණ්ඩ වනාන්තර අහිමිවීමය. වෙනත් ආකාරයකින් පවසන්නේ නම් දඩයම හා රෝග අඩු වීම හා වෘක්ෂාවරණය සුලබවීම යන කරුණු මත ගොරිල්ලන්ගේ පැවැත්ම තීරණය වනු ඇත.

මේ කරුණු අනාවරණය කරන්නේ බටහිර පහත්බිම් ගොරිල්ලන් (Gorilla gorilla gorilla) පිළිබඳව මෙතෙක් සිදුකරන ලද වඩාත් පුළුල්ම සමීක්ෂණය සිදුකරන ලද විiාඥයින් පිරිසය. 2003 සිට 2013 දක්වා දශකයක් පමණ කාලයක් තිස්සේ රටවල් පහක, ස්ථාන 59ක පමණ සිදුකරන ලද මේ අධ්‍යයනයේදී මෙතෙක් අනාවරණය නොවූ තරම් ගොරිල්ලන් ප‍්‍රමාණයක් මේ ප‍්‍රදේශවල ජීවත්වන බවට තොරතුරු අනාවරණය වි ඇත. එහෙත් මේ අතරින් වැඩි පිරිසක් ජීවත් වන්නේ ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශවලින් පිටත වීම නිසා ඉහත කී තර්ජන ඔවුන්ට බරපතළ තර්ජන වෙයි.

මේ අනුව උක්ත වානර විශේෂයට අදට වඩා වැඩි අවධානයක් අවශ්‍ය බව මෙම පර්යේෂකයන්ගේ අදහසයි. ඉහත කී තර්ජන මැඩපැවැත්වීම සඳහා පියවර ගැනීම මේ අනුව වැදගත්ය. දඩයම වැළැක්වීම සඳහා පියවර ගැනීම, රෝග පාලනය හා ගොරිල්ලන්ගේ වාසස්ථාන මනා තත්ත්වයක පවත්වාගැනීම මෙහිදී වැදගත් බව පෙනෙයි. එවැනි තත්ත්වයක් ඇති ප‍්‍රදේශවල මේ සතුන්ගේ ගහන ඝනත්වය ඉහළය.

මේ හා සමාන තත්ත්වයක් අදාළ ප‍්‍රදේශවලම වාසය කරන මධ්‍යම චිම්පන්සින් (Pan troglodytes troglodytes) ලෙස හඳුන්වනු ලබන චිම්පන්සි විශේෂය සම්බන්ධයෙන්ද දැකිය හැකි බව මෙම අධ්‍යයනයේදීම හෙළි වී ඇත. (මූලාශ‍්‍රය: Science Advances, DOI: 10.1126/sciadv.aar2964)