උභයජීවීන්ගේ මාරයා උපන්නේ නැගෙනහිර ආසියාවේ

ජගත් පරිසර පුවත් 263 - 16.05.2018

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර, 16.05.2018, පි. 3 (Vidusara)

ලෝකය පුරා ගෙම්බන් හා මැඩියන් වැනි උභයජීවීන්ගේ පැවැත්ම සඳහා විශාල තර්ජනයක් ඇති කර තිබෙන Chytrid කාණ්ඩයේ දිලීර විශේෂයක් වන Batrachochytrium dendrobatidis දිලීරයේ මූලාරම්භය නැගෙනහිර ආසියාවේ බව පර්යේෂණයකින් පෙන්වාදී තිබෙයි. එ් අනුව මෙම දිලීරය 20වැනි සියවසේ මුල් භාගයේදී පමණ කොරියානු අර්ධද්වීපය ප‍්‍රදේශයෙන් ජනනය වී තිබේ.

මෙම දිලීරය 1970 දශකයේ සිට ලෝකයේ මහාද්වීප ගණනාවක උභයජීවීන්ගේ ගහන අඩු වීම සඳහා හේතුවක් වී තිබෙයි. මේ දිලීරය නිසා chytridiomycosis නමින් හඳුන්වනු ලබන රෝගයක් ඇති වන අතර එමගින් හෘදය අකර්මන්‍ය වීම ඇති වෙයි. ඇතැම් උභයජීවී විශේෂ සම්පූර්ණයෙන් වඳ වී යෑම සඳහා මේ දිලීරය බලපා ඇත. වසර විස්සකට පමණ පෙර මේ දිලිරීය රෝගයට හේතුව බව හඳුනාගෙන තිබුණු නමුත් එය කොතැනින් කෙසේ ව්‍යාප්ත වීමට පටන්ගත්තාද යන්න මේ දක්වා හඳුනාගෙන තිබුනේ නැත.

පර්යේෂකයන් පෙන්වා දෙන ආකාරයට මේ දිලීරය ඇතැමුන් විශ්වාස කළ පරිදි වසර දහස් ගණණක් තිස්සේ ව්‍යාප්ත වූවක් නොවෙයි. එය එක් තනි දිලීර ප‍්‍රභේදයක් හරහා වසර 50-120ක් පමණ කාලයක් ඇතුළත ව්‍යාප්ත වූවකි. එය වේගයෙන් ව්‍යාප්ත වීමට හේතුව වී ඇත්තේ ගෝලීය වෙළෙඳාම විය හැකි බව පර්යේෂකයක්ගේ අදහස වෙයි. විශේෂයෙන් ලෝකයේ විවිධ ප‍්‍රදේශ අතර උභයජීවීන් සුරතල් සතුන් ලෙස ඇති කිරීම සඳහා හුවමාරු වීම සමඟ මේ රෝගය ව්‍යාප්ත වීම සිදුවන්නට ඇති බව ඔවුන්ගේ යෝජනාවයි. මේ කාල සීමාව උභයජීවීන් සුරතල් සතුන් ලෙස ඇති කිරීම ව්‍යාප්ත වූ කාලසිමාවද වෙයි.

මෙමගින් පෙනෙන්නේ වෙළෙඳාම හරහා ලෝකයේ මෙවැනි රෝග ව්‍යාප්ත වීම සඳහා ඇති හැකියාව මෙන්ම එවැනි දේ වළක්වා ගැනීම සඳහා ඇති අවශ්‍යතාවයයි. මේ වන විට සමස්ත උභයජීවී ගහනවලට රෝගය නිසා ඇති වී තිබෙන හානිය බරපතළය. (මූලාශ‍්‍රය: Science, DOI: 10.1126/science.aar1965)