ජගත් පරිසර පුවත් 264 - 23.05.2018
ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
විදුසර, 23.05.2018, පි. 3 (Vidusara)
ලෝකයේ පිහිටා ඇති ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ අතරින් තුනෙන් එකක් (32.8%) පමණ ප‍්‍රමාණයක් මානව ක‍්‍රියාකාරකම් නිසා හායනයට ලක් වී ඇති බව පසුගියදා ප‍්‍රකාශයට පත් වූ අධ්‍යයනයකින් හෙළි කර ඇත. එබැවින් එම ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ සමහරක් අපේක්ෂිත කාර්යය සඳහා යෝග්‍ය නොවන තත්ත්වයට පත්ව තිබෙයි. ලෝකය පුරා ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ 50,000ක් පිළිබඳ මානව පීඩන සිතියම් අධ්‍යයනය කර ඇති මෙම පර්යේෂණයේදී ජීවී විශේෂවලට බලපෑම් වන විවිධ ක‍්‍රියාකාරකම් සම්බන්ධව කරුණු සලකා බලා ඇත. එ් අතර කැනීම්, දැව හෙලීම්වලින්, ගොවිතැන් කටයුතු, මාර්ග සංවර්ධනය, විදුලි බල පද්ධති හා රාත‍්‍රී ආලෝකය වැනි බලපෑම් සැලකිල්ලට ගෙන ඇත.
මෙම අධ්‍යයනයෙන් පෙන්වා දෙන පරිදි ලෝකය පුරා වර්ග කිලෝමීටර් මිලියන 6ක් පමණ වනාන්තර, උද්‍යාන හා සංරක්ෂණ ප‍්‍රදේශ මිනිස් ක‍්‍රියාකාරකම්වලින් දැඩිව පිඩනයට පත්ව ඇත. ලෝකයේ ජෛව විවිධත්වය අහිමි වීම සඳහා මෙය මූලික හේතුවක් බව පර්යේෂකයන්ගේ මතය වෙයි. මේ ප‍්‍රදේශ වැඩි වශයෙන් පිහිටා ඇත්තේ ආසියාව, යුරෝපය හා අප‍්‍රිකාවේ අධික ජනගහනයක් සහිත ප‍්‍රදේශවලය.
වනජීවීන්ගේ ආරක්ෂාව වෙනුවෙන් වෙන් වී ඇති ප‍්‍රදේශ මෙවැනි තත්ත්වයකට පත්වීම බරපතළ තත්ත්වයක් බව අමුතුවෙන් කිවයුතු නොවේ. බොහෝ රටවල් ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ ප‍්‍රකාශයට පත්කිරීමට උනන්දු වන නමුත්, ඉන්පසු ඒවා සඳහා අරමුදල් සැපයීමේ හා නීති ක‍්‍රියාත්මක කිරීමේදී අසාර්ථක වී ඇති බව මෙයට හේතුව ලෙස දක්වා ඇත. මෙය දුප්පත් මෙන්ම පොහොසත් රටවලටද පොදු වීම වැදගත් කරුණකි.
1992 වර්ෂය වන විට ලෝකයේ මුළු බිම් ප‍්‍රමාණයෙන් 9%ක් වූ ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ ප‍්‍රමාණය අද වන විට 15% දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත. එහෙත් මේ අතරින් සැලකිය යුතු ප‍්‍රමාණයක් හුදෙක් කඩදාසියට පමණක් සීමාවී ඇති අතර, ඒවායේ විශාල ලෙස මානව ක‍්‍රියාකාරකම් සිදුවීම දැකිය හැකිය. මෙම අධ්‍යයනයට ලක් වූ ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ අතරින් මිනිස් බලපෑමකින් තොර වූයේ 10%ක් පමණ ප‍්‍රමාණයක් වන අතර, එ්වාද ඉහළ අක්ෂාංශ ප‍්‍රදේශවල පිහිටා ඇති ඒවාය. (මූලාශ‍්‍රය: Science, DOI: 10.1126/science.aap9565)
No comments:
Post a Comment