ලෝකයේ විවිධ ප‍්‍රදේශ දේශගුණ වෙනස් වීමට දායක වූ හැටි

ජගත් පරිසර පුවත් 294 - 26.12.2018

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
විදුසර, 26.12.2018, පි. 3 (Vidusara)

ලෝකයේ එකිනෙකට වෙනස් කලාප නවයක් දේශගුණ වෙනස් වීම සඳහා 1900 වර්ෂයේ සිට අද දක්වා දායක වූ ආකාරය පෙන්වන ගණනය කිරීමක් පර්යේෂකයන් පිරිසක් විසින් ඉදිරිපත් කර ඇත. එසේම එම දායකත්වය 2100 වන විට පවත්නා ආකාරයද ඔවුන් දක්වා තිබෙයි.

මෙහිදී ගණනය කර ඇත්තේ එ් එ් කලාපවල සමුච්චිත විකිරණ බලපෑම (cumulative radiative forcing) ලෙස හඳුන්වා ඇති අගයයකි. එමගින් අද තත්ත්වය පමණක් නොව මිහිතලය උණුසුම් වීම සඳහා හරිතාගාර වායුවල බලපෑම පසුගිය සියවස තුළ ඇති වූ සමස්ත බලපෑම ලෙස ඇතුළත් වෙයි. මෙහිදී පෙන්වාදී ඇති වැදගත් කරුණක් වන්නේ කාබන් ඩයොක්සයිඞ් හා සෙසු හරිතාගාර වායු වායුගෝලයේ රැුදී පවතිමින් දිගුකාලයක් තිස්සේ ලෝකය උණුසුම් කරන අතරම වාතිලයන අංශු ඊට විරුද්ධ කාර්යයක් සිදුකිරීමය. අංශුමය ද‍්‍රව්‍ය හා වාතිලයන අංශු වායුගෝලයේ පවතිනුයේ කෙටිකාලයක් වුවද, ඒවා සූර්යාලෝකය හා වළාකුළු සමඟ අන්තර්ක‍්‍රියා කරමින් උෂ්ණත්වයේ යම් සිසිල්වීමක් ඇතිකරයි. ලෝකයේ උණුසුම් වීමක් ඇති වන්නේ මෙම ක‍්‍රියාවලි දෙකෙහි ප‍්‍රතිඵලයක් ලෙසය.

උක්ත අධ්‍යයනයෙන් පෙනී ගොස් ඇති ආකාරයට, එම කලාපවල දායකත්වය පිළිබඳව අදහස ලබාගත හැක්කේ මෙම ක‍්‍රියාවලි දෙකෙහි තුලනය වීම අනුවය. නිදසුනක් ලෙස ගතහොත් 1910 හා 2017 අතර කාලයේදී චීනය, යුරෝපය හා උතුරු ඇමරිකාව යන කලාපවල පවා ආසන්න වශයෙන් ශුද්ධ දායකත්වයක් නොමැති කාලවකවානු පැවතී ඇත. ඒ එම කලාපවල එම කාලයේදී වේගවත් කාර්මිකකරණයක් හා දළ ජාතික නිෂ්පාදනයේ වේගවත් වර්ධනයක් පැවති කාලයකදීය. කෙසේ වෙතත් 2018 හා 2100 අතර කාලයේදී මෙම කලාපවල ඇති වනු ඇති බවට අපේක්ෂිත කාබන් ඩයොක්සයිඞ් වායුවේ විකිරණ බලපෑම පසුගිය සියවසේ ඇති වූ බලපෑමට වඩා වැඩි විය හැකි බව නම් පැහැදිලිය.

කෙසේ වෙතත් මෙම වාතිලයනවලින් ඇති වන්නාවූ අනෙක් බලපෑම් එතරම් යහපත් එකක් නොවෙයි. ඒවා බරපතළ සෞඛ්‍ය බලපෑම් ඇති කළ හැකි සේ සැලකෙන හා අඩු වයසින් සිදුවන මානව මරණ රැසකට හේතුවන වායු දූෂක කාණ්ඩයකි. මේ නිසා වායු විමෝචන අඩු වීම දේශගුණ වෙනස් වීමට මෙන්ම මානව සෞඛ්‍යය සඳහාද යහපත් වන බව පැහැදිලිය. (මූලාශ‍්‍රය:Proceedings of the National Academy of Sciences, DOI: 10.1073/pnas.1813951115)