ජෛව විවිධත්වය රැුකීමට යන ගමනේ වේගය මදි?

ජගත් පරිසර පුවත් 293 - 19.12.2018

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර, 19.12.2018, පි. 3 (Vidusara)

එක්සත් ජාතීන්ගේ ජෛව විවිධත්ව සම්මුතිය මගින් ඇතිකරගෙන ඇති ඉලක්ක අත්පත් කරගැනීම සඳහා මෙතෙක් ගෙන ඇති පියවර ප‍්‍රමාණවත් නැති බව පර්යේෂකයන් පිරිසක් විසින් පෙන්වා දී තිබෙයි. ඔවුන් මේ බව ප‍්‍රකාශ කරන්නේ විශේෂයෙන් ලෝකයේ සාගර හා මුහුදු සම්බන්ධව ප‍්‍රකාශයට පත් කර ඇති ඉලක්ක හා මෙතෙක් අත්පත් කරගෙන ඇති ප‍්‍රගතිය විමසා බැපීමෙන් පසුවය. 

මෙම අධ්‍යයනයේදී පර්යේෂකයන් විසින් සලකා බලා ඇත්තේ අයිචි ජෛව විවිධත්ව ඉලක්ක හා තිරසර සංවර්ධන අභිමථාර්ථවල විශේෂයෙන් සාගර හා සම්බන්ධව ඇති ඉලක්ක පිළිබඳවය. තිරසර සංවර්ධන අභිමථාර්ථවල 14 වැන්න සාගර හා සම්බන්ධ වන අතර, අයිචි ජෛව විවිධත්ව ඉලක්කවල 11 වැන්න වන්නේ සාගරයෙන් 10%ක් පමණ ප‍්‍රදේශයක් 2020 වර්ෂය වන විට ආරක්ෂිත තත්ත්වයට ගෙන ඒමය. ඒ අනුව ඔවුන් අවධානය යොමුකර ඇත්තේ සාගර ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ, වෙරළාශ‍්‍රිත පරිසර පද්ධති කළමනාකරණය, අධික ලෙස මසුන් මැරීම, සාගර දූෂණය හා සාගරය ආම්ලිකකරණය වීම යන කරුණුය.

මේ පර්යේෂකයන් පෙන්වා දෙන පරිදි සම්මුතියට අත්සන් තබා ඇති රටවල් අතරින් වැඩි ප‍්‍රමාණයක් උක්ත ඉලක්ක සම්බන්ධව මෙතෙක් අත්පත් කරගෙන ඇති ප‍්‍රගතිය, උක්ත ඉලක්ක අත්පත් කරගැනීමට අවශ්‍ය මට්ටමක නැත. එසේම ඇතැම් ඉලක්ක මගින් සංරක්ෂණය පිළිබඳව වැරදි චිත‍්‍රයක් සැපයෙන් අවස්ථාද තිබෙයි. එවැනි ඉලක්ක යළි සකස් කිරීමෙන් ප‍්‍රමාණවත් සංරක්ෂණ වැදගත්කමක් ඇති වන ආකාරයෙන් නැවත සකස් කළ යුතු බවද ඔවුහු පෙන්වා දෙති. ඒ එම ඉලක්ක නැවත ඇගැයීමකට ලක් කිරීමෙන් හා වැඩිදියුණු කිරීමෙනි. එසේ නොවුවහොත් ජෛව විවිධත්වය නොවැළැක්විය හැකි බරපතළ අර්බුදයකට මුහුණ දිය හැකිය.

නිදසුනක් ලෙස ගතහොත් බොහෝ රටවල් වෙරළාසන්න ප‍්‍රදේශවලින් 10%ක පමණ ප‍්‍රදේශයක් ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ බවට පත්කිරීම පිළිබඳව උනන්දුවක් දක්වා ඇත. එහෙත් ඒ අනුව රටවල් රැුසක් සාගර ආරක්ෂිත ප‍්‍රදේශ ප‍්‍රකාශයට පත් කර ඇති නමුත් මෙසේ ආරක්ෂිත තත්ත්වයට නම් කර ඇති සාගර ප‍්‍රදේශ අතරින් සැලකිය යුතු ප‍්‍රමාණයක් එතරම් ගැටලූ නැති හා ජෛව විවිධත්වයෙන් අඩු ප‍්‍රදේශ බව මේ අධ්‍යයනයේදී හෙළි වී තිබෙයි. වැදගත් හා ජෛව විවිධත්වයෙන් ඉහළ වූ වෙරළබඩ ප‍්‍රදේශ ඇතැම් විට ම`ග හැරී ගොස් ඇත. එයට හේතුව එම රටවල් හුදෙක් ඉලක්කය අත්පත් කරගැනීමට පමණක් උනන්දු වීම බව පෙනෙයි. (මූලාශ‍්‍රය:
Perspectives in Ecology and Conservation, DOI: 10.1016/j.pecon.2018.11.001)