අවසන් උතුරු සුදු රයිනෝ පිරිමි සතා මියයයි

ජගත් පරිසර පුවත් 256 - 28.03.2018

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
විදුසර, 28.03.2018, පි. 3 (Vidusara)

උතුරු සුදු රයිනෝසිරස් (northern white rhino හා විද්‍යාත්මකව Ceratotherium simum cottoni) ලෙස හඳුන්වන රයිනෝ උප විශේෂයට අයත් ලෝකයේ ජීවත්ව සිටි අවසාන පිරිමි සත්ත්වයා පසුගිය සතියේදී මියගියේය. කෙන්යාවේ ආරක්ෂිත ස්ථානයක විශේෂ රැුකවරණ යටතේ ජීවත්වු සුඩාන් නමින් හඳුන්වන ලද මේ පිරිමි සතා මාස කිහිපයක් තිස්සේ රෝගී තත්ත්වයෙන් පසු වූ අතර මියයෑමට සලස්වන ලද්දේ වියපත් වීමත් සමඟ ඇති වු ආබාධ නිසාය.

මේ අනුව ලෝකයේ දැනට ජීවත් වන්නේ එම රයිනෝ උප විශේෂයට අයත් ගැහැණු සතුන් දෙදෙනෙකු පමණකි. එබැවින් මෙම රයිනෝ විශේෂය ආරක්ෂා කරගැනීමේ අවස්ථාව පවතින්නේ කෘති‍්‍රිමව සිදුකරනු ලබන නල සංසේචනයක් (in vitro fertilisation) මගින් පමණකි. මෙය අධික වියදම් අධික කටයුත්තක් විය හැකි වුවද මේ වන විට ආරක්ෂා කර තිබෙන පිරිමි සතුන්ගේ ශුක‍්‍රාණු භාවිතයෙන් එවැන්නක් සිදු කිරීම මේ උප විශේෂය ආරක්ෂා කරගැනීමට ඇති එකම අවස්ථාව බව පෙන්වා දි ඇත.

උතුරු රයිනෝ විශේෂය ජීවත් වූයේ නැගෙනහිර හා මධ්‍යම අප‍්‍රිකානු රටවල් කිහිපයකය. එ් සහරා කාන්තාරයෙන් දකුණට වන්නට පිහිටි ප‍්‍රදේශයේය. රයිනෝ අං ලබාගැනීම පිණිස දිගු කාලයක් තිස්සේ අධික ලෙස දඩයම් කිරිම හේතුවෙන් මේ උප විශේෂයේ සත්ත්ව ගහනය ඉතා විශාල ලෙසින් අඩු විය. ඒ විශේෂයෙන් 1970 හා 1980 දශකවලදීය. චීන සාම්ප‍්‍රදායික වෛද්‍ය ක‍්‍රමය සඳහා භාවිත කිරීමට හා යේමනය වැනි ඇතැම් රටවල විසිතුරු උපකරණ තැනීමට යොදාගැනීමට මේ සතුන්ගේ අං සඳහා ඉල්ලූමක් ඇති වීම මෙසේ මෙම රයිනෝ සතුන් මරා දැමීමට හේතුව විය. මේ උප විශේෂයේ සත්ත්ව ගහනය පත්ව ඇති තත්ත්වය නිසා 2011 වර්ෂය වන විට මේ උප විශේෂය දැඩි අන්තරායක හා ස්වාභාවික පරිසරයෙන් වඳ වී ගිය විශේෂයක් (Critically Endangered and probably extinct in the wild) සේ නම් කරන ලදි.