වේලී බැන්ද නිසා මුහුදු මට්ටම ඉහළ යෑම අඩුවෙලා!

ජගත් පරිසර පුවත් 374 - 26.08.2020

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
විදුසර, 26.08.2020, පි. 3 (Vidusara)

විශාල පරිමාණයේ වේලි තැනීම මුහුදු මට්ටම ඉහළ යෑම සීමා කිරීමට හේතු වී ඇති බව අධ්‍යයනයකින් හෙළි වී තිබෙයි. එහිදී හෙළි වි ඇති පරිදි, මේ ජලාශවලින් මුහුදට එකතුවන ජල ප්‍රමාණයක් නැවැත්වීම නිසා 1970 දශකයේදී මුහුදු මට්ටම ඉහළ යෑම නැවැතීමට තරම් අඩු වී ඇත. එම ජලාශ නොතිබුණේ නම්, වාර්ෂික මුහුදු මට්ටම ඉහළ යෑම 12%කින් පමණ ඉහළ යෑමට ඉඩ තිබූ බව මෙම අධ්‍යයනයෙන් පෙන්වා දී තිබෙයි.

පසුගිය ශතවර්ෂය ඇතුළත මුහුදු මට්ටම ඉහළ නැග ඇති ආකාරය අධ්‍යයනයේදී විද්‍යාඥයන් දුටු එක් කරුණක් වූයේ මුහුදට එක් වූ ජල ප්‍රමාණය හා මුහුදු මට්ටම ඉහළ නැගි ප්‍රමාණය අතර යම් නොගැලපීමක් තිබීමයි. මේ පිළිබඳ දත්ත පදනම් කරගත් මේ අධ්‍යයනය මගින් විද්‍යාඥයන් පෙන්වා දෙන්නේ වේලි හා ජලාශ වැනි ජලය ගබඩා කරන ව්‍යුහවලින් මුහුදු මට්ටම ඉහළ යෑම අඩුකිරීමට සැලකිය යුතු බලපෑමක් වී ඇති බවයි.

අද වන විට ලෝකය පුරා විශාල වේලි 58,000ක් පමණ ප්‍රමාණයක් ඇත. ඒවා ඉදි කර ඇත්තේ පසුගිය වසර 60ක පමණ කාලය ඇතුළතය. 1950 පමණ සිට 1970 දශකය අවසානය දක්වා කාලයේදී ලෝකයේ මහා පරිමාණ ජලාශ ඉදිකිරීම වේගවත්ව විය. මුහුදට ජලය එක්වීම වැළැක්වීම සඳහා මේ ජලාශවලින් ඇති වූ උපරිම බලපෑම ඇති වී තිබෙන්නේ 1970 ගණන්වලදීය. මේ නිසා ලෝකයේ මුහුදු මට්ටම ඉහළ යෑම දශකයක පමණ කාලයක් බොහෝ දුරට නැවතී තිබූ බව විද්‍යාඥයින්ගේ අදහස වේ. 1900 සිට 2018 දක්වාවූ කාලයේදී මුහුදු මට්ටම වර්ෂයකට මිලිමීටර් 1.56ක් පමණ ප්‍රමාණයකින් ඉහළ ගොස් ඇත. ජලාශ හා වේලි නොතිබුනේ නම් එම මුහුදු මට්ටම තවත් 12%ක් පමණ ඉහළ යා හැකිව තිබිණි.

එහෙත් 1990 දශකයේදී වේලි නිසා ඇති වූ මේ බලපෑම අඩු වීමට පටන් ගත්තේය. වේලිවලින් ඇති වන පාරිසරික බලපෑම හෙළි වීමත් සමඟ, විශාල වේලි ව්‍යාපෘති ඉදිකිරීම අඩු වීම ඊට එක් හේතුවකි. එසේම ලෝකයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යෑම නිසා ග්ලාසිරයර දියවීම වේගවත් වීම හා ජලයේ තාප ප්‍රසාරණය ඉහළ යෑම සිදුවිය. ඒ නිසා මුහුදු මට්ටම ඉහළ යෑම වේගවත් විය. අද වන විට මුහුදු මට්ටම ඉහළ යෑම වර්ෂයකට මිලිමීටර් 3.35ක පමණ වේගයකින් සිදු වෙයි.

මූලාශ්‍රය - Nature, DOI: 10.1038/s41586-020-2591-3

සබැඳිය 1 - https://www.nature.com/articles/s41586-020-2591-3

සබැඳිය 2 - https://doi.org/10.1038/s41586-020-2591-3