ස්වාභාවික පරිසරය වෙනස් කිරීමෙන් රෝග බෝකරන සතුන් ඉහළට

ජගත් පරිසර පුවත් 372 - 12.08.2020

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
විදුසර, 12.08.2020, පි. 3 (Vidusara Online)

ස්වාභාවික පරිසර පද්ධති වෙනස් කර ගොවිබිම් හා නගර බවට පත් කිරීම නිසා වනසතුන්ට ඇති රෝග මිනිසුන් අතරට ව්‍යාප්ත වීමේ අවදානම ඉහළ යනු ඇත. මිනිසුන් විසින් සොබාදහමට සිදු කරන මේ වෙනස්කම් නිසා බොහෝ වනසතුන් පළවා හැරීමක් සිදු වෙයි. එහෙත් මේ ඇති වන තත්ත්වය රෝග ඇතිකරන විශේෂවලට වඩා සුදුසු එකකි. ඒ නිසා සතුන්ගෙන් වැළඳෙන රෝග බෝවීමේ අවදානම ඉහළ යා හැකිය.

මෙසේ මිනිසුන් විසින් වෙනස් කරන ලද පරිසරවල ජීවත්විය හැකි සත්ත්ව විශේෂ අතර බෝවන රෝග වාහකයන් ලෙස ක්‍රියා කළ හැකි සතුන් සිටියි. මේ විශේෂ අඩු කාලයක් ජීවත්වන, කුඩා හා බෙහෙවින් අනුහුරු විය හැකි ජීවී විශේෂය. ඔවුන් මේ නිසා පරිසරයට වඩාත් හොඳින් අනුවර්තනය වීම සිදුවෙයි. ගණන් බලා ඇති පරිදි අලුතින් ඇති වන බෝවන රෝග හතරකින් තුනක්ම සතුන් මගින් ව්‍යාප්ත වන රෝග වෙයි.

සොබාදහම විනාශ කිරීම නිසා රෝග ව්‍යාප්තවන බවට ඇති තවත් සාධකයක් ලෙස මේ අධ්‍යයනය සැලකිය හැකිය. ඒ සඳහා සත්ත්ව විශේෂ 6801ක් පමණ සම්බන්ධ කරගත් අධ්‍යයන 184ක දත්ත යොදාගෙන ඇති අතර එයින් විශේෂ 376ක් මිනිසුන්ට බෝ විය හැකි රෝග බෝකළ හැකි විශේෂ බව හෙළි වී තිබෙයි.

මූලාශ්‍රය - Nature, DOI: 10.1038/s41586-020-2562-8

සබැඳිය 1 - https://www.nature.com/articles/s41586-020-2562-8

සබැඳිය 2 - https://doi.org/10.1038/s41586-020-2562-8