පීට් බිම්වලින් කාබන් පිටවීමේ අවදානම බරපතළයි

ජගත් පරිසර පුවත් 373 - 19.08.2020

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම
විදුසර, 19.08.2020, පි. 3 (Vidusara)

ලෝකයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යෑම නිසා ලෝකය පුරා පීට් බිම් බරපතළ ආකාරයේ අනතුරකට මුහුණ දී ඇත. මේ සියවස තුළ ඉදිරියේදී ලෝකයේ උෂ්ණත්වය ඉහළ යෑමත් සමඟ පීට් බිම්වලින් හරිතාගාර වායු විමෝචනය වීම තදින් ඉහළ යා හැකිය.

ලෝකයේ උතුරු අර්ධගෝලයේ වගුරු සහිත හා ඇතැම් විට ශීත තත්ත්ව යටතේ පිහිටා ඇති මේ පීට් බිම්වල කාබන් විශාල ප්‍රමාණයක් සංචිත වී ඇත. ඒවා ඒ නිසා දේශගුණ යාමනය සඳහා වැදගත් අංගයක් වෙයි. එහෙත් අනාගතයේ දී ලෝකයේ උෂණත්වය ඉහළ යෑම හමුවේ ස්ථිරව මිදී ඇති බිම්වල හිම දියවීම සිදුවිය හැකිය. ඒ සමඟ කාබන් වායුගෝලයට නිකුත් විය හැකිය. මෑත කාලයේදී මේ ගැන සිදුකරන ලද අධ්‍යයනයකට අනුව එසේ නිදහස් විය හැකි කාබන් ප්‍රමාණය ‌මෙතෙක් සිතුවාට වඩා 30-50% අතර ප්‍රමාණයකින් ඉහළ විය හැකිය.

උක්ත අධ්‍යයනය මෙතෙක් පීට් බිම් පිළිබඳව කරන ලද පුළුල්ම අධ්‍යයනයකි. ක්ෂේත්‍ර නිරීක්ෂණ 7000ක් පමණ ආශ්‍රයෙන් ඔවුන් සිදුකර ඇත්තේ පීට් බිම් පිළිබඳව වඩාත් නිවැරදි වූ සිතියමක් සකස් කිරීමයි. ඒ අනුව ඒවායේ ඝනකම මෙන්ම ඇතුළත් වන හරිතාගාර වායු ප්‍රමාණය ද ගණනය කර තිබෙයි. ඒ අනුව පීට් බිම් ඇතුළත් වගුරු බිම්වල ප්‍රමාණය වර්ග කිලෝමීටර් මිලියන 3.7ක් පමණය. ඒවායේ කාබන් ගිගාටොව් 415ක් පමණ ඇතුළත් වෙයි. එම ප්‍රමාණය වර්තමාන වාර්ෂික කාබන් විමෝචන ප්‍රමාණය හා සංසන්දනය කරන්නේ නම් වසර 46ක කාබන් විමෝචන ප්‍රමාණය හා සමානය. මේ අනුව ලෝකයේ උෂ්ණ්වය ඉහළ යාමත් සමඟ පීට් බිම්වලින් කාබන් නිකුත් වන්නේ නම් එය කාබන් විමෝචනය කරන මූලික ප්‍රභවයක් විය හැකිය. එහෙත් එවැන්නක් ඇති වන දිනය නිවැරදිව පැවසීමට තරම් වර්තමානයේ ඇති ආකෘති ප්‍රමාණවත් නොවේ.

මූලාශ්‍රය - Proceedings of the National Academy of Sciences, DOI: 10.1073/pnas.1916387117

සබැඳිය 1 - https://doi.org/10.1073/pnas.1916387117

සබැඳිය 2 - https://www.pnas.org/content/early/2020/08/04/1916387117