හායනය වන ප්ලාස්ටික්වලින් හරිතාගාර වායු පිටවිය හැකියි

ජගත් පරිසර පුවත් 275 - 08.08.2018

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

විදුසර, 08.08.2018, පි. 3 (Vidusara)

පරිසරයේදී හායනයට ලක්වන සුලභ ප්ලාස්ටික් වර්ගවලින් හරිතාගාර වායු කිහිපයක් නිකුත්වීම සිදු වන බව නවතම අධ්‍යයනයකින් අනාවරණය වී තිබෙයි. මේ අනුව බොහෝ සුලභ ප්ලාස්ටික් වර්ග සූර්යාලෝකයට ලක්ව ප‍්‍රකාශ-හායනයට (photo-degradation) බඳුන්වන විට මීතේන් හා එතිලීන් වායු නිකුත්වන අතර, එ්වා හරිතාගාර වායු ලෙස ක‍්‍රියාකරන වායු වර්ග වෙයි.

මේ තත්ත්වය ජගත් මට්ටමෙන් දැකිය හැකි දෙයක් වන අතර, එය මෙතෙක් අවධානයට ලක් නොවූ හා අනපේකක්ෂිත වූ කරුණක් ලෙස දක්වා ඇත. මෙහිදී පරීක්ෂාවට ලක් කර ඇති ප්ලාස්ටික් වර්ග වන පොලිකාබනේට්, ඇක්රිලික්, පොලිප්‍රොපිලීන්, පොලිඑතිලීන් ටෙරෙප්තැලේට්, පොලිස්ටයිරීන් හා පොලි එතිලීන් වර්ග දෙක (LDPE හා HDPE) යන ප්ලාස්ටික් වර්ග මෙහිදී අවධානයට යොමු වී ඇත. මේ අතරින් පොලිඑතිලීන් යනු වඩාත් නිෂ්පාදනය කරනු ලබන හා බැහැර කරනු ලබන ප්ලාස්ටික් වර්ගය මෙන්ම වඩාත් අධික ලෙස පෙර සඳහන් හරිතාගාර වායු වර්ග විමෝචනය කරන ප්ලාස්ටික් වර්ගයද වෙයි.

මෙහිදී සිදුකර ඇති පරීක්ෂණයේදී පෙනී ගොස් ඇති ආකාරයට කාලයත් සමඟ පොලිඑතිලීන් වැනි ප්ලාස්ටික්වලින් හරිතාගාර වායු විමෝචනය වීම වේගවත් වී ඇත. සාගරයේ දැකිය හැකි ප්ලාස්ටික්වලින්ද හරිතාගාර වායු විමෝචනය වෙයි. මෙය සිදුවන්නේ ප්ලාස්ටික් ප‍්‍රකාශ හායනයට ලක් වන අවස්ථාවේදීය.

මේ ආකාරයෙන් ප්ලාස්ටික් මගින් හරිතාගාර වායු නිපදවීම වැදගත් වන්නේ ප්ලාස්ටික් නිෂ්පාදනය මෙන්ම බැහැරලීමද අනාගතයේදී ඉහළ යන බැවිනි. ඉදිරි දශක දෙකක පමණ කාලයේදී ලෝකයේ ප්ලාස්ටික් නිෂ්පාදනය දෙගණයකින් පමණ ඉහළ යනු ඇති බව පෙන්වාදී ඇත. එසේම පරිසරයට බැහැර කරනු ලබන ප්ලාස්ටික් ප‍්‍රමාණයද ඉහළ යෑම තුළ හරිතාගාර ආචරණය සඳහා හේතුවන මේ වායු විමෝචන නිකුත්වීම ගැටලූ සහගත කරුණක් විය හැකිය. මේ දක්වා මීතේන් හා එතිලීන් වායු චක‍්‍රවල මෙම මූලාශ‍්‍රය දෙක පිළිබඳව අවධානයක් යොමු කර නොතිබිණි. එ්වා යම් ප‍්‍රමාණයකින් හෝ වැදගත් හරිතාගාර වායු ප‍්‍රභව විය හැකිය. 

(මූලාශ‍්‍රය: PLOS ONE, DOI: 10.1371/journal.pone.0200574)