ජෛව විවිධත්ව සමුළුවේ අරමුණු සාර්ථක වේ ද?

ධනේෂ් විසුම්පෙරුම

පරිසර පුවත් 479

විදුසර, 2022-12-14, පි. 2

පසුගිය සතියේ කැනඩාවේ මොන්ට්‍රියල් නගරයේ දී ජෛව විවිධත්ව සම්මුතියේ පාර්ශ්වකරුවන්ගේ 15වන සමුළුව හෙවත් COP15 සමුළුව ආරම්භ විය. එක්සත් ජාතීන්ගේ ජෛව විවිධත්ව සමුළුව ලෙස ද හැඳින්වෙන එය මේ සතියේ දී අවසන් වීමට නියමිතය.

මෙහි මූලික අභිප්‍රාය වන්නේ ජෛව විවිධත්වය අහිමි වීම වළක්වා ගැනීමට හා සංරක්ෂණය කිරීම සඳහා වූ 2030 වර්ෂය ඉලක්ක කරගත් අරමුණු මාලාවක් ඇති කර ගැනීමය. මේ වන විට ගණන් බලා ඇති ආකාරයට වඳ වීමේ තර්ජනයට ලක්ව ඇති ජීවී විශේෂ ගණන මිලියනයකට අධික බැවින් ඒ ජීවීන් වඳවී යෑමෙන් වළක්වා ගැනීම තවත් අරමුණකි. එසේම හායනයට ලක්ව ඇති පරිසර පද්ධති ප්‍රතිස්ථානය සහ පරිසරයට හානිකර ලෙස බලපාන විවිධ රටවල ක්‍රියාත්මක සහන සහ එවැනි පිළීවෙත් අහෝසි කිරීම වැදගත්ය.

මේ සමුළුවේ දී අපේක්ෂා කරන එක් අරමුණක් වන්නේ ‘30 දී 30ක්’ (30 by 30 හෙවත් 30x30) ලෙස කෙටියෙන් දැක්වෙන ආරක්ෂිත ප්‍රදේශ ප්‍රමාණය ඉහළ නැංවීම පිළිබඳ අරමුණයි. එනම්, 2030 වර්ෂය වන විට ඒ ඒ රටවල මුළු භූමියෙන් හා සාගර ප්‍රදේශයෙන් 30%ක් පමණ ප්‍රදේශයක් ආරක්ෂිත තත්ත්වයට පත් කිරීමයි.

කෙසේ වෙතත් ජෛව විවිධත්වය හා සම්බන්ධ තවත් කරුණු ද පවතී. නිදසුනක් ලෙස ආරක්ෂිත ප්‍රදේශ හා සම්බන්ධ ස්වදේශික අයිතීන් දැක්විය හැකිය. අනෙක් අතට දියුණු වන රටවල ජෛව විවිධත්වය ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ඇති මූල්‍යමය ගැටලුවලට විසඳුම් සෙවීම ද වැදගත් කරුණකි.

දේශගුණ වෙනස් වීම සම්බන්ධව ඇතිකරගත් පැරිස් ගිවිසුම වැනි ගිවිසුමක් ජෛව විවිධත්වය සම්බන්ධව ද ඇති කර ගැනීම ජෛව විවිධත්වය පිළිබඳ උනන්දුවක් දක්වන පිරිස්වල අරමුණ වේ. ඒය මොන්ට්‍රියල් හි දී සාර්ථක වේ ද යන්න මේ සතිය අග දී දැකගත හැකි වනු ඇත.